Afgelopen weken was er een ongekende aandacht in de publieke media voor de boer en de landbouw. Met ‘Onze boerderij’ van Yvon Jaspers en ‘de Staat van de boer’ van dagblad Trouw als trekkers. Veel reacties uit de samenleving. Het tij lijkt te keren.
Als boeren zichzelf laten zien en horen, dan worden ze ‘omarmd’ door de samenleving. Zie de kijkcijfers van ‘Onze Boerderij’ en de vele reacties op de ‘Staat van de boer’. Reacties uit alle hoeken van de samenleving van milieuorganisaties tot het Planbureau voor de Leefomgeving. In een ingezonden brief in Trouw verontschuldigde Greenpeace zich voor hun ‘aanval op de landbouw’ die vooral niet op de boer persoonlijk was gericht. Een bijzondere situatie, die laat zien dat er in de onderstroom van de samenleving een verbondenheid is met boeren. Het gevoel van ‘Onze Boeren’ zit wellicht dieper dan we denken. Dat wil overigens niet zeggen dat men de boeren in alles steunt.
Onze landbouw
Als het gaat over het systeem landbouw is het signaal vanuit de samenleving helder en krachtig. Een systeemverandering is nodig. Andere manier van landbouw is noodzakelijk. De beschuldigende vinger (die blijkbaar altijd nodig is) gaat nu naar de supermarkten en andere ketenpartijen tussen de boer en de consument. In deze discussie roeren zich veel partijen: wetenschap, natuurorganisaties, politiek, banken en burgers. In die zin is het gewenste brede maatschappelijke debat van het Planbureau voor de Leefomgeving al in volle gang. Het debat vliegt nog veel kanten op, met als hoofdstroom: duurzamer, kleinschaliger en natuurlijker. De samenleving wil deze transitie en neemt de regie. In deze discussie over het landbouwsysteem blijven de sector en de boeren nog op de achtergrond.
Opvallend is dat twee belangrijke systeemvragen tot nu toe onderbelicht blijven. De eerste is de vereiste verandering van ‘levensstijl’ van ons allemaal voor een transitie van de landbouw. Verandering als het gaat om voedselpatronen, consumptie, duurzaamheid, landschap, prijs en waardering. Het tweede aspect is dat we een landbouwsysteem hebben dat is gericht op produceren voor de wereldmarkt. De grote vraag bij de maatschappelijk gewenste transitie is: wat willen we met deze positie op de wereldmarkt?
Onze transitie
De minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is volgens een recente enquête de meest populaire en gewaardeerde minister van het kabinet. Ze heeft de regie op het ontwikkelen van een toekomstvisie op de landbouw. De presentatie van de visie is uitgesteld tot na de zomer. De proefballonnetjes van de planbureaus en wetenschappers maken ons rijp voor het nieuwe verhaal dat zich op hoofdlijnen laat raden. De visie zal gaan over de voedselketen in zijn geheel. Elementen als duurzaamheid, natuurlijkheid en transparantie spelen daarin een centrale rol. Het verhaal zal aangeven dat we allemaal aan de ’bak’ moeten van boer tot burger, met ingrijpende maatregelen in alle schakels van de keten. De minister zal de richting neerzetten, over het ‘wat en hoe’ zullen de partijen in de komende jaren samen invulling moeten geven.
Centraal zal staan dat we het ‘samen’ moeten doen. In onze woorden: het zal gaan over verbindend ondernemen, waarbij we in het groot en in het klein moeten kijken hoe je samen concrete invulling kunt geven aan de transitie. De echte uitdaging gaat dan beginnen.
We zien jullie weer na de zomer! Geniet!
René
Wakker Boer 